TÂM THỨC

Một cuốn sách khá dày hơn 400 trang về tâm thức của Daniel J.Siegel, MD. Mình ấn tượng với tác giả này từ bộ ba cuốn sách “phương pháp nuôi dạy con không đòn roi”. Bộ sách đó được tác giả viết rất hay, còn ở cuốn sách này mình cảm giác nó hơi dài dòng và có đôi phần hơi khó hiểu. Tuy vậy cuốn sách cũng mang tới cho mình ba bài học rất hữu ích về tâm trí dưới góc nhìn khoa học. Mình đã có cái nhìn rộng mở, bao quát và sâu sắc hơn về thiền định, chánh niệm trong việc ứng dụng hai khía cạnh vào việc nhận diện và làm chủ tâm trí.

1. Bánh xe nhận thức

Một công cụ vô cùng hữu ích trong việc nhận diện và làm chủ tâm trí đó chính là bánh xe nhận thức. Bánh xe nhận thức này sẽ giúp chúng ta từng bước đi sâu vào tâm trí. Giúp chúng ta làm chủ cảm xúc, thấu hiểu những điều đang diễn ra sâu thẳm bên trong, kết nối với bản thân và những người xung quanh một cách sâu sắc, từ đó đưa ra những quyết định đúng đắn và chính xác. Bánh xe nhận thức được chia làm năm phần.

Phần ngoài cùng chính là phần viên thứ nhất thể hiện thông qua năm giác quan bao gồm thính giác, thị giác, vị giác, khứu giác và xúc giác. Năm giác quan này giúp chúng ta cảm nhận ban đầu về những sự việc đang diễn ra xung quanh của mình.

Phần viền thứ hai đó chính là những dấu hiệu nội tại của cơ thể, chúng ta có thể gọi nó là giác quan thứ sáu. Đây chính là những cảm nhận ở bên trong cơ thể của chúng ta từ các bộ phận như cổ, vai, gáy, tim, phổi, và tất cả các bộ phận khác. Phần này sẽ giúp chúng ta cảm nhận rõ hơn về những cảm xúc, suy nghĩ đang chi phối chúng ta.

Phần viền thứ ba đó chính là những hoạt động tinh thần, gọi là giác quan thứ bảy. Bao gồm những suy nghĩ, cảm xúc và ký ức sâu thẳm bên trong chúng ta.

Phần viên thứ tư là nhận thức trong nhận thức, chúng ta quan sát thế giới bên trong và thế giới bên ngoài. Tìm ra sự kết nối giữa chúng ta và những điều đang hiện diện xung quanh mình.

Cuối cùng đó chính là tâm của bánh xe, gọi là chủ đích tốt đẹp. Chủ đích tốt đẹp này bao gồm sự tử tế, nhân hậu và đồng cảm. trong đó sự tử tế của tâm trí sẽ đến từ sự cởi mở và quan tâm. Sự đồng cảm sẽ đến từ sự cảm nhận, chia sẻ và thấu hiểu sâu sắc. Cuối cùng chính là lòng nhân hậu, nó sẽ kết nối những cảm nhận, suy nghĩ và hành động xoay quanh nỗi đau và cách để xoa dịu nỗi đau đó.

Khi có một điều gì đó bất như ý xảy ra trong cuộc sống, hoặc một sự kiện bất ngờ khiến chúng ta cảm thấy lo lắng, bất an và sợ hãi. Hãy sử dụng bánh xe nhận thức này và xem mình đang ở phần nào trong bánh xe. Nhiều người thường để sự sợ hãi, lo lắng chế ngự và nhấn chìm bản thân. Có người thì lại để những ký ức từ xa xưa dội về trong tâm trí và khiến bản thân chìm sâu vào đó mà không thoát ra được. Khi sử dụng bánh xe nhận thức này chúng ta sẽ từng bước quan sát tâm trí của mình, hiểu rõ những suy nghĩ, cảm xúc của bản thân. Từ đó biết mình đang ở đâu trong các vị trí của bánh xe. Từng bước tiến vào phần lõi cuối cùng là tâm của bánh xe mang tên chủ đích tốt đẹp. Phần này không chỉ giúp chúng ta xử lý các mối quan hệ một cách tốt đẹp mà còn góp phần giúp cho cuộc sống của chúng ta thêm bình an và hạnh phúc.

2. Ba trụ cột của rèn luyện tâm trí

Ban đầu khi đọc mình thực sự chưa hiểu hết được tư duy của tác giả. Tuy nhiên sau một hồi suy ngẫm, quan sát thì mình đã hiểu ra. Ba trụ cột này sẽ là công cụ hỗ trợ tuyệt vời cho tất cả các phần của bánh xe nhận thức. Chúng ta có thể sử dụng ba trụ cột này trong quá trình nhận diện những cảm xúc, suy nghĩ của bản thân, để xác định được mình đang ở đâu trong bánh xe nhận thức. Ba phần này bao gồm: sự chú ý tập trung, nhận thức cởi mở và chủ đích tốt đẹp.

Sự chú ý tập trung đó chính là quá trình duy trì sự tập trung, bỏ qua sự những yếu tố gây sao nhãng để tập trung vào mục đích ban đầu. Và để làm được điều đó ta cần ba yếu tố song hành là sự quan sát, cởi mở và khách quan.

Nhận thức cởi mở đó chính là trải nghiệm sự hiện diện mà không bấm chấp vào những định kiến ban đầu về bất cứ một sự vật, sự việc nào đó.

Chủ đích tốt đẹp là việc duy trì trạng thái tinh thần bằng suy nghĩ tích cực, sự cảm thông và tình yêu thương nội tại (sự từ bi).

Ba khía cạnh này sẽ giúp chúng ta rèn luyện tâm trí của mình một cách rất hiệu quả, và cũng là phần rất tốt để bổ trợ cho việc ứng dụng bánh xe nhận thức vào đời sống.

3. Đồ thị 3 P

Đồ thị này giúp chúng ta làm sáng tỏ cơ chế của bánh xe nhận thức. Từ đó giúp cho tâm trí được gợi mở và đón nhận những trải nghiệm thú vị đang diễn ra ở hiện tại. Phần này hơi khó một chút, nhưng chỉ cần suy ngẫm đủ lâu bạn sẽ hiểu ra được những giá trị mà nó mang lại trong quá trình tư duy và nhận thức của bản thân. Tránh những thiên kiến không đáng có khi nhìn nhận với bất cứ một khía cạnh, sự vật hay sự việc nào.

Trong đồ thị này, điểm cao nhất chính là đình. Đó là khả năng lấy từ bể tiềm năng để biến thành sự thật. Đây chính là những ký ức, suy nghĩ hay cảm xúc đã được hiện thực hóa. Nói đúng hơn là nó đã hiện diện trong tâm trí của chúng ta, là tiền đề để chúng ta đưa ra quy định ngay trong thời điểm mà bản thân tư duy.

Điểm cao hơn có khả năng cao hơn nhưng chưa được chọn để trở thành thực tế thì gọi là đoạn bằng. Đây chính là phần phễu lọc, nơi tập hợp các khả năng có thể xảy ra. Do đó nó có thể giúp chúng ta học hỏi từ quá khứ, đưa ra những quyết định hiệu quả hơn cho hiện tại và chuẩn bị tốt cho tương lai.

Điểm thấp nhất chính là mặt phẳng, ở đây tập hợp số lượng tiềm năng tối đa biến thành thực tế. Nó đại diện cho sự đa dạng của các khả năng có thể xảy ra. Chính phần này sẽ cho ta thấy được sự tập hợp đa dạng của các vấn đề trong đời sống, tránh đi sâu vào thiên kiến có sẵn và mặc định nó ngay từ đầu khi tư duy.

Một cuốn sách không dễ đọc, nhưng cũng cho chúng ta những bài học vô cùng hữu ích và giá trị để áp dụng cho cuộc sống. Hy vọng bạn cũng có thể áp dụng được đánh sẽ nhận thức này để thấu hiểu tâm trí và đưa ra những quyết định đúng đắn cho bản thân trong đời sống thường ngày.